Światło jako menedżer dobrego samopoczucia

Rodzi się tutaj ciekawe pytanie: jak wykorzystać te właściwości światła w ukierunkowany sposób? Właśnie tym problemem zajmuje się Arvid Niemeyer, doktorant w Audi. – Rozwiązaniem jest Human Centric Lighting. Ta koncepcja oświetlenia koncentruje się na potrzebach ludzi – wyjaśnia i od razu przechodzi do szczegółów. – Audi skupia się na innowacjach, lubi też inspirować się naturą. Wiemy, że jasne, chłodne światło dzienne, takie jak w południe, aktywizuje, ożywia i zwiększa uważność. Efekt ten można osiągnąć także za pomocą sztucznego światła.

Wyobraźmy sobie przyszłość, w której samochody autonomiczne już są obecne na drogach. Następujący eksperyment myślowy stanie się wtedy zupełnie realny: użytkownik samochodu podczas jazdy z jednego miejsca do drugiego musi przygotować się do ważnego spotkania. Wymagana jest koncentracja. – Pasażer może odpowiednio ustawić oświetlenie wewnątrz pojazdu, wzmacniając światło niebieskie. Badania wykazały, że źródło światła powinno być jak najrozleglejsze, a światło powinno padać bezpośrednio z góry – tak jak światło słoneczne w samo południe - opowiada. Wraz ze zmniejszeniem natężenia niebieskiego światła słabnie też jego wpływ na koncentrację. Z tego powodu ciepłe oświetlenie z niską zawartością światła niebieskiego (a wysoką czerwonego) ma działanie relaksujące. – Oba rodzaje światła mają swoje zastosowania, ale teraz bardziej interesuje nas efekt aktywacji.

Aby lepiej zrozumieć działanie światła, musimy wziąć pod uwagę nasze wyuczone wzorce  zachowań i procesy zachodzące w organizmie. – Po prostu zinternalizowaliśmy rytm dnia i nocy – wyjaśnia Arvid Niemeyer. – Mówimy też o rytmie okołodobowym, czyli rytmie czuwania i snu rozłożonym na około 24 godziny. Nasze ciało odpowiednio dostosowało się do tego rytmu. W dzień funkcjonuje inaczej niż w nocy. Tej zasadzie podporządkowane są takie rzeczy jak temperatura ciała, poziom hormonów, a nawet oddychanie i krążenie krwi. Za wszystkimi tymi procesami stoi nasz „wewnętrzny zegar”, którego działanie opiera się na świetle. Oczy, jako organ zmysłowy odbierający bodźce świetlne, wspomagają ten proces.

-W 2002 roku badania w tej dziedzinie wykazały, że siatkówka naszego oka zawiera nie tylko fotoreceptory pręcikowe do widzenia nocnego i fotoreceptory czopkowe do widzenia barwnego, ale także trzeci receptor dla światła padającego – kontynuuje Arvid Niemeyer. – Czym jest fotoreceptor? Nie służy on do widzenia, lecz kontroluje pewne hormony w organizmie. Są to zawierające melanopsynę (czyli białko) komórki zwojowe w najwyższej warstwie siatkówki.

Nie tylko Arvid Niemeyer pracuje nad Human Centric Lighting. Zajmuje się tym także Michael Weng, doktorant w Volkswagen Group Innovation. Wspólnie przeprowadzili badania oparte na wstępnych wnioskach z poprzedniego badania terenowego z wykorzystaniem Audi A8. Jego celem było sprawdzenie sposobu, w jaki zmodyfikowana lampa lusterka do makijażu wspomaga rytm okołodobowy pasażerów. Dwie trzecie badanych potwierdziło, że dzięki światłu czuli się o poranku bardziej rześko. Teza, że duża zawartość niebieskiego światła przeciwdziała zmęczeniu, znalazła potwierdzenie również w kolejnych badaniach laboratoryjnych. W pierwszym z nich 32 uczestników przebywało w ciemni, do której docierało światło z różnych źródeł.

Arvid Niemeyer skupił się na godzinach porannych, zaś jego kolega z Volkswagen Group Innovation badał wpływ światła w godzinach wieczornych. – Michael Weng w swoim badaniu laboratoryjnym dodatkowo zwrócił uwagę na wieczorny wzrost hormonu melatoniny. Wyniki podkreśliły subiektywne odczucia osób badanych. Melatonina zwana jest hormonem snu. Wysoka zawartość barwy niebieskiej w świetle znacznie tłumiła jej poziom aż do późnego wieczora. Dlatego uczestnicy czuli się bardziej pobudzeni.

W ostatnim badaniu przeprowadzonym przez Audi wpływ światła na ludzi zbadano za pomocą symulatora jazdy. Uwzględniono zarówno scenariusz, w którym uczestnicy pełnili rolę kierowcy, jak i ten, w którym podróżowali w samochodzie autonomicznym (tj. nie prowadząc pojazdu). Nawet w takich warunkach badawczych wyniki okazały się obiecujące. Mamy tutaj do czynienia z pasjonującym obszarem naukowym. Światło to coś więcej niż tylko oświetlenie.