Design znów staje się przełomowy
Wielokrotnie nagradzane studio kreatywne Formafantasma z siedzibą w Amsterdamie ma wizję: projektowanie produktów przyszłości musi być gruntownie przemyślane, aby mogło być prawdziwie innowacyjne i zrównoważone.
Kiedy Simone Farresin z Mediolanu i Sycylijczyk Andrea Trimarchi, oboje wówczas dwudziestoletni, spotkali się na Akademii Designu we Florencji, połączyło ich coś przyszłościowego: bardzo krytyczne spojrzenie na to, czego mieli się nauczyć, jako na wielkie osiągnięcie współczesnego designu. – Gdy przyjechaliśmy na studia do Florencji, mieliśmy nadzieję na radykalne, innowacyjne podejście, z którego słynął włoski design w latach 70. i 80. Ale w latach dziewięćdziesiątych dyscyplina ta stała się już w pełni skomercjalizowana. Straciła swój aspekt umożliwiający zmiany społeczne – wspomina Simone Farresin.
Estetyczne, futurystyczne, narracyjne: meble biurowe zaprojektowane przez Formafantasma dla Ore Streams są wyrazem znacznie szerszego zestawu tematów niż tylko trend na upcykling. – W ostatecznym rozrachunku produkcja mebli funkcjonowała jako sprytny sposób dotarcia do podmiotów zajmujących się recyklingiem, jak również posiadanych przez nich informacji – zdradza Simone Farresin.
Estetyczne, futurystyczne, narracyjne: meble biurowe zaprojektowane przez Formafantasma dla Ore Streams są wyrazem znacznie szerszego zestawu tematów niż tylko trend na upcykling. – W ostatecznym rozrachunku produkcja mebli funkcjonowała jako sprytny sposób dotarcia do podmiotów zajmujących się recyklingiem, jak również posiadanych przez nich informacji – zdradza Simone Farresin.
Badanie materiałów źródłem inspiracji
Jak i dlaczego pewne materiały znalazły się w centrum zainteresowania Formafantasma i co jest z nich projektowane – odbywa się to na różne sposoby. Simone Farresin opisuje ten proces na następującym przykładzie. W 2017 roku National Gallery of Victoria (NGV) w Melbourne zleciła agencji Formafantasma, znanej ze swojego materiałowego know-how, przeprowa¬dzenie badań nad konkretną tkaniną. Przedstawicieli NGV interesuje kontekstualne podejście duetu, które rozwinęli podczas studiów w Eindhoven i doskonalili w agencji kreatywnej w Amsterdamie. – Temat był całkowicie zależny od nas – mówi Simone Farresin. Jedyne zastrzeżenie: ponieważ kolekcja NGV wyraźnie koncentruje się na wzornictwie meblowym, pomysły Formafantasma powinny znaleźć swoje odzwierciedlenie również w meblach.
Zespół przeprowadził badania i wkrótce zawęził temat tkaniny – duża część gospodarki Australii nadal opiera się na wydobywaniu minerałów z ziemi. – Uznaliśmy to za niezwykłe i tak właśnie powstał główny temat naszego projektu Ore Streams. Gdy jednak zaczęliśmy badać metale szlachetne, szybko zdaliśmy sobie sprawę, że większość materiałów na bazie metali pochodzi z recyklingu istniejących zasobów. Z jednej tony starych części komputerowych można wydobyć tyle samo złota co z 17 ton rudy.
Ile metalu szlachetnego ma telewizor, a ile kryje się w komputerze? Na swojej wystawie, a także w Internecie na stronie www.orestreams.com, Formafantasma demonstruje proces ręcznego demontażu urządzeń elektronicznych.
Ile metalu szlachetnego ma telewizor, a ile kryje się w komputerze? Na swojej wystawie, a także w Internecie na stronie www.orestreams.com, Formafantasma demonstruje proces ręcznego demontażu urządzeń elektronicznych.
W ramach kontynuowania badań duet projektantów przeprowadzał wywiady ze specjalistami w dziedzinie recyklingu i analizował cykl powstawania cennych minerałów od ich wydobycia i przetwarzania do recyklingu. W trakcie tego procesu dokonali intelektualnego przełomu. – Stało się dla nas oczywiste, szczególnie w przypadku urządzeń elektro-nicznych, że główne problemy współczesnego recyklingu związane są z projektowaniem. Jeśli produkt zostałby zaprojektowany w taki sposób, aby był łatwiejszy w montażu – a przede wszystkim w demontażu – prawdopodobnie byłby również poddawany recyklingowi bardziej lokalnie, staranniej i w bardziej przejrzystych procesach, aby odzyskać zawarte w nim metale szlachetne w możliwie najpełniejszy sposób – opowiada Simone Farresin. Dialog z różnymi podmiotami zajmującymi się recyklingiem otworzył projektantom oczy na bardzo podstawowe rzeczy, których do tej pory nie brano pod uwagę w projektowaniu produktów.
Kolejny element tematycznych światów Formafantasma: techniczne fakty i wyniki badań są nieraz przekształcane w eterycznie piękne animacje. Farresin i Trimarchi nie lubią jednak, gdy nazywa się ich artystami. „To jest inna dyscyplina”.
Kolejny element tematycznych światów Formafantasma: techniczne fakty i wyniki badań są nieraz przekształcane w eterycznie piękne animacje. Farresin i Trimarchi nie lubią jednak, gdy nazywa się ich artystami. „To jest inna dyscyplina”.
Zrównoważony rozwój: projektowanie ma swoje zobowiązania
– Niestety dzisiejsze innowacje w większości przypadków nie są innowacjami we wszystkich dziedzinach, lecz spełniają jedynie życzenia użytkowników – przyznaje Simone Farresin.
– Cieszę się z bardzo poręcznych i pięknych przedmiotów, ale zadaję sobie pytanie, czy można mówić o innowacjach i ulepszaniu naszych codziennych technologii, jeśli coraz mniejsze pojedyncze części są nadal bezmyślnie sklejane? To komplikuje i niepotrzebnie podważa proces recyklingu. Jakich więc parametrów używać do oceny innowacji? Sam fakt, że w całym segmencie elektrotechniki stosowane są różne systemy śrubowe. Z pewnością prawdziwą innowacją i przejawem zrównoważonego rozwoju na wszystkich poziomach życia produktu jest standaryzacja takich mechanizmów i uczynienie produktu bardziej przejrzystym zarówno dla użytkownika, jak i dla procesu recyklingu.
Dla Formafantasma wartość prowadzonych w firmie badań nie polega na tym, że powstają szykowne meble, np. z e-odpadów, co wpisuje się w konsumencki trend upcyklingu. – Nasze projekty i wystawy, przede wszystkim Ore Streams, wykorzystują filmy, teksty i instalacje, aby pokazać drogę, jaką przebywa materiał i udostępnić zwiedzającym wiedzę, którą zdobyliś-my w procesie badawczym – opowiada Simone Farresin. – Oczywiście zaprojektowaliśmy również meble biurowe ze starych komputerów dla Ore Streams i NGV. Nie można jednak rozwiązywać współczesnych problemów zrównoważonego rozwoju wyłącznie na poziomie produktu.
Niezależnie od tego, czy chodzi o filmowe wywiady z ekspertami, czy instalacje wideo, które na poziomie abstrakcji poruszają kwestię ograniczonych zasobów, ruchomy obraz jest ważnym czynnikiem wszystkich wystaw Formafantasma. Ich głównym celem jest uczynienie procesu i wyników badań nad materiałami namacalnymi dla osób postronnych.
Niezależnie od tego, czy chodzi o filmowe wywiady z ekspertami, czy instalacje wideo, które na poziomie abstrakcji poruszają kwestię ograniczonych zasobów, ruchomy obraz jest ważnym czynnikiem wszystkich wystaw Formafantasma. Ich głównym celem jest uczynienie procesu i wyników badań nad materiałami namacalnymi dla osób postronnych.
„The Archive of Lost Forests”: te próbki drewna, pierwotnie pokazane na Wystawie Światowej w 1862 roku, są częścią wystawy „Cambio”, która obecnie ma miejsce w Serpentine Galleries w Londynie. Drewno wykorzystywane jest w przemyśle na skalę masową w zależności od gęstości i tempa wzrostu. Za pomocą „Cambio” Formafantasma chce podnieść świadomość holistycznej wartości drzewa jako czynnika wiążącego CO₂, filtra powietrza i spowalniacza erozji.
„The Archive of Lost Forests”: te próbki drewna, pierwotnie pokazane na Wystawie Światowej w 1862 roku, są częścią wystawy „Cambio”, która obecnie ma miejsce w Serpentine Galleries w Londynie. Drewno wykorzystywane jest w przemyśle na skalę masową w zależności od gęstości i tempa wzrostu. Za pomocą „Cambio” Formafantasma chce podnieść świadomość holistycznej wartości drzewa jako czynnika wiążącego CO₂, filtra powietrza i spowalniacza erozji.
Wiedza jako zasób dla przyszłych pokoleń
W 2020 roku Formafantasma wspólnie z londyńską Serpentine Galleries stworzyła swoją wystawę „Cambio”. Projekt stanowi eksplorację przemysłu drzewnego. Wraz z Ore Streams stanowi podstawę dla przedmiotu Geo-Design – nowego, nastawionego na zrównoważony rozwój kierunku studiów w Design Academy Eindhoven, nadzorowanego przez Formafantasma. – Jako pojedynczy projektant możesz nie być w stanie zmienić świata – przyznaje Simone Farresin – ale masz obowiązek przynajmniej spróbować.
Tę niezwykle wartościową wystawę można również obejrzeć online na www.cambio.website. Formafantasma dostarczyła też obszernych informacji na temat Ore Streams, które są dostępne na www.orestreams.com. Jedna rzecz jest dla Formafantasma szczególnie ważna: umożliwić jak największej liczbie ludzi zrozu¬mienie i wywołać podstawową ciekawość tego, co kryje się za przedmiotem konsump¬cyjnym – tak, aby konsumenci mogli świadomie podejmować decyzje o tym, co lubią i czego naprawdę potrzebują. – Wszyscy kochamy piękne rzeczy. Ale rzeczy zawsze mają jakąś historię do opowiedzenia. I to też powinno nas interesować – podkreśla Simone Farresin.
